Nền văn minh Đông Nam Á đã trở thành một trong những nền văn minh cội nguồn của lịch sử nhân loại. Đây cũng là phần kiến thức quan trọng trong môn Lịch sử 10 mà các bạn học sinh cần nắm rõ. Cùng Học Thông Minh tìm hiểu về những thành tựu mà nền văn minh này đã đạt được trong suốt quá trình hình thành cho đến nay nhé.
1. Khái niệm Đông Nam Á
Trong buổi đầu của thời kỳ sơ khai, người Đông Nam Á chưa nhận thức được tính khu vực của mình. Mà các nhận thức đó đến từ bên ngoài: Người Nhật gọi Đông Nam Á là “Nan Yo”, người Ấn Độ gọi là “Suvarnabhumi” (đất vàng) hoặc “Suvarnadvipa” (đảo vàng).
Danh từ “Đông Nam Á” chính thức xuất hiện sau Cuộc chiến tranh thế giới thứ hai khi các nước đế quốc thấy rằng cần phân biệt Đông Nam Á và các khu vực khác trong quá trình hoạch định chính sách.
2. Cơ sở hình thành nền văn minh Đông Nam Á
2.1 Điều kiện tự nhiên
Đông Nam Á là khu vực khá rộng với diện tích lên đến 4.494047 km2 (chiếm 10,5% diện tích châu Á và 3% diện tích trên Trái Đất). Đông Nam Á gồm 11 quốc gia được chia thành 2 nhóm: Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo.
Đông Nam Á từ lâu được xem là cầu nối giữa Trung Quốc, Nhật Bản với Ấn Độ, Tây Á và Địa Trung Hải.
Khí hậu của khu vực Đông Nam Á chịu sự ảnh hưởng của gió mùa, tạo nên hai mùa tương đối rõ rệt là: mùa khô lạnh, mát và mùa mưa tương đối nóng và ẩm.
Nơi đây nổi tiếng với những cây gia vị, cây hương liệu đặc trưng như hồ tiêu, sa nhân, hồi, quế, trầm hương, đậu khấu,…
Nông nghiệp trồng lúa nước đã trở thành cội nguồn của nền văn minh của toàn thể khu vực. Đó là “nền văn minh có đầy đủ sắc thái đồng bằng, biển, nửa đồi núi, nửa rừng với đủ những dạng kết cấu đan xen phức tạp,…nhưng mẫu số chung là nền văn minh nông nghiệp trồng lúa nước, văn hóa làng xóm”.
2.2 Dân cư
Điều kiện tự nhiên của Đông Nam Á thuận lợi cho những bước đi đầu tiên của con người với những di chỉ nổi tiếng như núi Đọ, núi Quan Yên, Xuân Lộc (Việt Nam), Anya (Myanmar), Ping Noi (Thái Lan), Cabal Loan (Philippin), Tampan (Malaysia),…
Cư dân của khu vực Đông Nam Á đã sáng tạo nên một nền văn hóa bản địa có cội nguồn chung từ thời tiền sử và sơ sử trước khi tiếp xúc với hai nền văn hóa lớn.
Sự hình thành của các quốc gia Đông Nam Á còn gắn liền với việc tiếp thu ảnh hưởng của nền văn hóa Ấn Độ và Trung Quốc. Những ảnh hưởng này khá toàn diện và sâu sắc cả về chữ viết, văn chương, tôn giáo, nghệ thuật điêu khắc và kiến trúc,…
>>Xem thêm: Các cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại
3. Một số thành tựu tiêu biểu của nền văn minh Đông Nam Á
3.1 Tôn giáo
Trước khi tôn giáo được truyền bá vào Đông Nam Á, cư dân nơi đây đã dùng thuyết vạn vật hữu linh để chỉ tất cả những hình thức tín ngưỡng. Trong đó sớm nhất là bái vật giáo với những quan niệm về sức mạnh siêu nhiên của tự nhiên.
Từ những thế kỷ đầu công nguyên, những tôn giáo lớn từ Ấn Độ (Ấn Độ giáo và Phật giáo) và từ Trung Quốc (Đạo giáo, Nho giáo) bắt đầu du nhập và phát huy sự ảnh hưởng tới đời sống văn hóa tinh thần của các dân tộc Đông Nam Á.
Đến cuối thế kỷ XIV đầu XV thì hàng loạt các tiểu quốc Hồi giáo đã ra đời ở Đông Nam Á. Cho đến hiện nay ở Đông Nam Á, đạo Hồi có khoảng 165 triệu tín đồ và con số này đang không ngừng gia tăng.
Từ khi người phương Tây bắt đầu có mặt ở Đông Nam Á, Đạo Kito cũng theo họ và dần thâm nhập vào khu vực này.
Có thể khẳng định rằng tôn giáo của nền văn minh Đông Nam Á phức tạp, đa dạng. Nơi đây đã từng tồn tại nhiều tôn giáo có ảnh hưởng đến toàn nhân loại như: Phật giáo, Ấn Độ giáo, Hồi giáo, Kitô giáo và đạo Tin lành. Mỗi tôn giáo đều có những ảnh hưởng nhất định đến quá trình hình thành lịch sử của mỗi khu vực.
3.2 Văn học
Thành tự văn minh Đông Nam Á nổi bật hàng đầu hiện nay là văn học. Nền văn học dân gian của các dân tộc Đông Nam Á vô cùng phong phú và đa dạng với nhiều thể loại: thần thoại, cổ tích, truyền thuyết, ngụ ngôn, truyện cười,…Dù chịu ảnh hưởng của hai nền văn minh lớn nhưng văn học của Đông Nam Á mang đến bản sắc riêng biệt. Nội dung của những truyện này thường gắn liền với quá trình tạo dựng thế giới và vũ trụ, với quá trình hình thành các văn bản, làng và các vương quốc cổ xưa.
3.3 Chữ viết
Qua những văn bia, người ta biết rằng Đông Nam Á cổ xưa đã biết cách sử dụng chữ viết được nhu nhập từ Ấn Độ là chủ yếu. Đặc biệt cư dân Đông Nam Á đã rất công phu trong việc bắt chước và tự tạo ra chữ viết riêng của mình.
3.4 Nghệ thuật
Ngay từ thời xưa, ở Đông Nam Á đã có một phong cách nghệ thuật riêng được gọi là Đông Sơn. Điều đó thể hiện qua những hoa văn trang trí trên gốm, trên các hiện vật bằng đồng được tìm thấy ở Thái Lan, Việt Nam, Lào, Campuchia,…
Cư dân Đông Nam Á rất thích ca nhạc và múa hát tập thể. Dù ở bất cứ đâu, bất cứ bộ tộc nào dù nhỏ bé đến đâu thì người ta cũng thấy hàng chục làn điệu dân ca độc đáo: tóm, tơi, khắp, ăn - nang - xứ của những bộ tộc người Lào, hát chèo, hát xoan, quan họ,…của người Việt, hát Lượn của người Tày, đối ca của người Khơ-me,…
Cũng như nhiều loại hình nghệ thuật khác thì kiến trúc Đông Nam Á chịu sự tác động mạnh mẽ của kiến trúc Ấn Độ và Hồi giáo.
>>Xem thêm: Các cuộc cách mạng công nghiệp
4. Bài tập củng cố kiến thức về nền văn minh Đông Nam Á
Câu 1: Các vương quốc ở Đông Nam Á nằm ở đâu?
A. Phía Đông Nam châu Á
B. Phía Tây Nam châu Á
C. Phía Đông châu Á
D. Phía Nam châu Á
Câu 2: Các vương quốc cổ đầu tiên của Đông Nam Á gồm bao nhiêu nước?
A. 8
B. 9
C. 10
D. 11
Câu 3: Loại cây trồng nào phát triển nhanh chóng tại khí hậu Đông Nam Á?
A. Cây gia vị
B. Lúa nước
C. Cây lương thực và gia vị
D. Lúa mì
Câu 4: Quốc gia nào ra đời và phát triển nhất ở nền văn minh Đông Nam Á thời cổ đại?
A. Việt Nam
B. Thái Lan
C. Campuchia
D. Indonesia
Câu 5: Chủ nhân đầu tiên sinh sống ở đất Lào là?
A. Người Khmer
B. Người Lào Thơng
C. Người Xiêng Khoảng
D. Người Lào Lùm
Để nắm vững toàn bộ nội dung kiến thức liên quan đến lịch sử nền văn minh Đông Nam Á, các bạn có thể tham khảo tại đây.
Tóm lại trên cơ sở tiếp nhận các nền văn minh lớn,khu vực Đông Nam Á đã tạo dựng cho mình một bức tranh đa dạng với những loại hình độc đáo. Mong rằng qua phần nội dung mà Học Thông Minh chia sẻ, các bạn học sinh đã hiểu rõ toàn bộ nền văn minh Đông Nam Á - cái nôi của lịch sử toàn nhân loại. Ngoài ra để tự tin làm chủ kiến thức và đạt điểm cao ở tất cả các môn học, các bạn không thể bỏ qua các dạng luyện thi trắc nghiệm online mà chúng mình tổng hợp.
